Οι περισσότεροι συσχετίζουν την ανεπάρκεια βιταμίνης C με τους ναυτικούς που πέθαναν από σκορβούτο κατά τη διάρκεια των μεγάλων θαλασσινών ταξιδιών εξερεύνησης. Στις μέρες μας η ανεπάρκεια βιταμίνης C αναπτύσσεται κυρίως σε ακραίες συνθήκες. Στην πραγματικότητα, ανεπάρκεια (φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα ≥23 μmol/l) συναντάται συχνά σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι το 88% των σηπτικών ασθενών είχαν υποβιταμίνωση C (δηλαδή <23 μmol/l), ενώ το 38% είχε επίπεδα σκορβούτου (δηλαδή <11μmol/l).
Η φυσιολογική σημασία της βιταμίνης μπορεί να παρατηρηθεί στις χελώνες των λιμνών, οι οποίες διαθέτουν ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις βιταμίνης C στον εγκέφαλο. Αυτά τα ζώα παρουσιάζουν υψηλή ανοχή στην έλλειψη οξυγόνου κατά τη διάρκεια της κατάδυσης και η βιταμίνη C βοηθάει στην πρόληψη της οξειδωτικής βλάβης στους νευρώνες κατά την εκ νέου οξυγόνωση μετά από μια περίοδο υποξίας. Σε αναλογία με αυτές τις χελώνες του γλυκού νερού τα στοιχεία δείχνουν ότι η βιταμίνη C θα μπορούσε να προστατεύσει τους ασθενείς από το οξειδωτικό στρες και ότι η έγκαιρη χορήγηση μπορεί να βελτιώσει την έκβαση νοσημάτων που σχετίζονται με αυτό.
Η οξεία ανεπάρκεια βιταμίνης C προκαλείται πιθανώς από αυξημένη μεταβολική κατανάλωση λόγω οξειδωτικού στρες που προκαλείται από βαριές ασθένειες. Τα περισσότερα ζώα είναι ικανά να συνθέσουν βιταμίνη C από 6-φωσφορική γλυκόζη και η ενδογενής τους σύνθεση αυξάνεται κατά τη διάρκεια του στρες. Ωστόσο, οι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να συνθέτουν βιταμίνη C λόγω μεταλλάξεων. Σε κανονικές συνθήκες, η διαιτητική πρόσληψη είναι επαρκής για να διατηρήσει τα επίπεδα βιταμίνης C εντός φυσιολογικών ορίων, ωστόσο κατά τη διάρκεια σοβαρής ασθένειας, οι αυξημένες απαιτήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια.
Τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης C παρατηρούνται σε ασθενείς με ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων και τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα σχετίζονται αντιστρόφως με τη βαρύτητα της νόσου και τη θνησιμότητα. Επειδή η βιταμίνη C έχει πλειοτροπικές λειτουργίες, η ανεπάρκεια μπορεί να επιδεινώσει τη σοβαρότητα της ασθένειας και να εμποδίσει την ανάρρωση. Επομένως, η αναπλήρωση, και ίσως η φαρμακολογική δόση της βιταμίνης C, θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική επικουρική θεραπεία σε καταστάσεις με υπερβολικό οξειδωτικό στρες.
Τα αποτελέσματα των προκλινικών μελετών δεν είναι ταυτόσημα και οι κλινικές μελέτες είναι ως επί το πλείστον μικρές, μονοκεντρικές και δεν είναι όλες τυχαιοποιημένες. Οι δόσεις διαφέρουν πολύ και συχνά συνδυάζονται με άλλα αντιοξειδωτικά ή υδροκορτιζόνη. Ως εκ τούτου, αρκετές μεγάλες, τυχαιοποιημένες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη, για να διευκρινιστεί οι πληθυσμοί που μπορεί να ωφεληθούν, αλλά και η απαραίτητη δοσολογία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Vitamin C: should we supplement? Spoelstra-de Man AME, Elbers PWG, Oudemans-Van Straaten HM.Curr Opin Crit Care. 2018 Aug;24(4):248-255.
