της Μαρίας Μεντζέλου Διαιτολογου - Διατροφολογου
Τα φρούτα του γένους Citrus αναγνωρίζονται ως υγιεινή πηγή βιοδραστικών ενώσεων όπως βιταμίνες, καροτενοειδή, φυτικές ίνες και φαινολικές ενώσεις. Η παγκόσμια παραγωγή γεωργικών εσπεριδοειδών, συμπεριλαμβανομένων των πορτοκαλιών, των μανταρινιών, των λεμονιών, των περγαμόντων, των λάιμ και των γκρέιπφρουτ, έχει αυξηθεί έντονα τις τελευταίες δεκαετίες, φθάνοντας πάνω από 100 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως.
Τί είναι το Γκρέιπφρουτ;
Το γκρέιπφρουτ είναι το αποτέλεσμα μιας φυσικής διασταύρωσης μεταξύ του γλυκού πόμελο (Citrus maxima Burm) με ένα γλυκό πορτοκάλι (Citrus sinensis), μια διαδικασία που συνέβη στο νησί Μπαρμπάντος κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα. Το φυτό είναι πολυφυλλικό δέντρο ύψους 5-6 μ. με οβάλ, εναλλασσόμενα και λεπτά βαθουλωμένα φύλλα μήκους 7-15 cm, καθώς και λευκά άνθη.
Η φλούδα αποτελείται από μεγάλο αριθμό ενώσεων που μπορούν να ταξινομηθούν σε 7 κύριες ομάδες: τερπένια, σεσκιτερπένια υδρογονάνθρακες, αλκοόλες, αλδεΰδες, εστέρες, οξείδια και μια ποικιλία άλλων ενώσεων – με τα τερπένια να αποτελούν το 80%.
Ποια η Διατροφική του αξία;
Το γκρέιπφρουτ είναι μια εξαιρετική πηγή:
- βιταμίνης Α
- βιταμίνης C
- φυλλικού οξέος
- βιταμίνης Β1
- μαγνησίου
- φυτικών ινών
Επιπλέον, περιέχει μερικές ισχυρές αντιοξειδωτικές φυτικές ενώσεις, οι οποίες πιθανώς ευθύνονται για πολλά από τα οφέλη για την ανθρώπινη υγεία – ένα εκ των οποίων είναι ο χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης,που σημαίνει ότι δεν προκαλεί απότομες αυξομειώσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Τα τελευταία χρόνια, τα λευκά και ροζ γκρέιπφρουτ (Citrus paradisi Macf.) έχουν προσελκύσει μεγάλη προσοχή λόγω των θρεπτικών και αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων.
- Τα σάκχαρα που εντοπίζονται είναι η φρουκτόζη, η σουκρόζη και η γλυκόζη, με κυριότερο τη σουκρόζη.
- 6 διαφορετικά είδη καροτενοειδών έχουν εντοπιστεί στη λευκή, πορτοκαλί και κόκκινη εκδοχή τους.
Έχει μέτρια περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, παρόμοια με εκείνη του λεμονιού, αλλά λιγότερη από εκείνη του πορτοκαλιού.
Ποια τα οφέλη του;
Είναι γνωστό ότι έχει μια ποικιλία φυτοθρεπτικών συστατικών, χαρακτηριστικό που έχει δώσει ώθηση σε έρευνες για τον προσδιορισμό των βιολογικών και βιοϊατρικών δραστηριοτήτων του, επιπλέον, επειδή η χρήση φυτών ή υποπροϊόντων τους φαίνεται μια ελκυστική ευεργετική στρατηγική χωρίς οικολογικές επιπτώσεις και μικρότερη παράπλευρη ζημιά από αυτή που προκαλείται από συνθετικές χημικές ουσίες.
- Τα επεξεργασμένα υπολείμματα φλούδας γκρέιπφρουτ θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη θρεπτικών προϊόντων ή ως θεραπευτικών παραγόντων για χρήση σε διάφορες φαρμακολογικές προσεγγίσεις.
- Το αιθέριο έλαιό του βρέθηκε να έχει αντιβακτηριακή και αντιμυκητισιακή δράση.
Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι: είναι προστατευτικό κατά των επιπλοκών της παχυσαρκίας μέσω της μείωσης της αντίστασης στην ινσουλίνη, στη συσσώρευση λιπιδίων, στην υπέρταση και στη βελτίωση του οξειδωτικού στρες.
Επίσης, καλό είναι να ξεκαθαριστεί ότι δεν υπάρχουν πειστικά ερευνητικά αποτελέσματα που να αποδεικνύουν ότι η κατανάλωση γκρέιπφρουτ θα μπορούσε να μειώσει το σωματικό βάρος και την περίμετρο της μέσης.
Επιπλέον οφέλη:
Υπάρχουν πολλές θετικές επιδράσεις στην υγεία των οστών και τη διαχείριση της οστεοπόρωσης.
Ακόμα, είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και διαιτητικές ίνες που αποτελούν βασική γραμμή στην ύφεση της ελκώδους κολίτιδας.
Τί να προσέξετε;
Επικίνδυνοι συνδυασμοί (αλληλεπιδράσεις)
Στατίνες: Οι στατίνες είναι αναστολείς της αναγωγάσης του 3-υδροξυ-3-μεθυλγλουταρυλικό συνένζυμο Α (HMGCoA). Οι διαφορετικές στατίνες διαφέρουν ως προς τη βιοδιαθεσιμότητα, το χρόνος ημιζωής και τη μέθοδο μεταβολικής αποδόμησης. Για παράδειγμα, ως συνέπεια των διαφορετικών χρόνων ημιζωής τους, η ατορβαστατίνη μπορεί να λαμβάνεται οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας με σταθερή αποτελεσματικότητα, ενώ η σιμβαστατίνη θα πρέπει να λαμβάνεται τη νύχτα. Το κυτόχρωμα P450 (CYP)3A4 είναι το κύριο ένζυμο που εμπλέκεται στη μεταβολική αποικοδόμηση πολλών στατινών, συμπεριλαμβανομένης της ατορβαστατίνης, της σιμβαστατίνης και της λοβαστατίνης.
Οι κύριοι παράγοντες υπεύθυνοι για την επίδραση του χυμού γκρέιπφρουτ στις στατίνες είναι η περγαμοτίνη στο φρέσκο γκρέιπφρουτ και το παράγωγό της, η 6,7-διυδροξυμπεργαμοτίνη (DHB) στο συμπυκνωμένο χυμό, που είναι φουρανοκουμαρίνες. Οι φουρανοκουμαρίνες βρίσκονται επίσης σε άλλα φρούτα (π.χ. ρόδια) και σε λαχανικά (π.χ. παστινάκια και σέλινο), ωστόσο, είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένες σε χυμό γκρέιπφρουτ και φρέσκα γκρέιπφρουτ. Οι κινητικές μελέτες αποκαλύπτουν ότι τόσο η περγαμοτίνη όσο και η DHB αδρανοποιούν το CYP3A4. Μελέτες έχουν δείξει μείωση στη συγκέντρωση του CYP3A4 στο έντερο κατά 50% εντός 4 ωρών από την κατανάλωση μιας μερίδας χυμού γκρέιπφρουτ (ισοδύναμου με τον χυμό ενός ολόκληρου γκρέιπφρουτ). Η αναστολή της δραστηριότητας του CYP3A4 στο γαστρεντερικό σύστημα, πιθανώς αναστέλλει τη προσυστημική αποικοδόμηση των στατινών και έτσι αυξάνει τη συστηματική βιοδιαθεσιμότητά τους με αποτέλεσμα πιθανή τοξικότητα.
Η ατορβαστατίνη μεταβολίζεται όλες από το CYP3A4, ενώ οι στατίνες όπως η φλουβαστατίνη και η ροσουβαστατίνη μεταβολίζονται από Το CYP2C9 και η πραβαστατίνη μεταβολίζονται ενζυματικά στο συκώτι.6 Αυτό εξηγεί γιατί ο χυμός γκρέιπφρουτ αλληλεπιδρά με την ατορβαστατίνη, σιμβαστατίνη και λοβαστατίνη, αλλά όχι με φλουβαστατίνη, ροσουβαστατίνη ή πραβαστατίνη.
Ίδια είναι η επίδραση για όσα φάρμακα μεταβολίζονται από το κυτόχρωμα P450 CYP3A4.
